Có quá nhiều niềm mong đợi khi một quyết sách lớn vừa được ban hành: “Phát huy giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng”.
Như vậy, sau “Nuôi biển” giờ đến “Nuôi rừng”. Đây không chỉ là một quyết sách lớn, mà còn là một hành trình đầy cảm hứng, hướng tới tương lai bền vững cho chúng ta và các thế hệ mai sau.
Trước khi khởi đầu một hành trình mới, chưa nên bàn sâu vào cơ chế chính sách, mà hãy bắt đầu từ những câu hỏi trăn trở bấy lâu: Mục tiêu là gì? Giá trị mang lại như thế nào? Đi đến mục tiêu đó bằng cách nào? Những ai sẽ cùng tham gia hành trình? Đâu là thuận lợi, đâu là khó khăn? Đường rừng đâu trải toàn hoa thơm!
Hành tinh của chúng ta, mẹ thiên nhiên đại ngàn, vốn dĩ đa giá trị nhờ vào sự đa dạng, đa tầng, đa tán do tạo hóa ban tặng cho con người hàng triệu triệu năm.
Rừng - Một hệ sinh thái phong phú về chủng loài, muông thú muôn loài, kỳ hoa dị thảo, sông suối, bàu đầm và ao hồ. Một hệ sinh thái với cấu trúc bền chặt, kết dính vào nhau để tồn tại qua những cơn bão giông và những hình thái thiên tai khác.
Một hệ sinh thái tồn tại, gắn kết những cộng đồng bà con dân tộc sinh sống từ ngàn đời, hình thành văn hóa rừng, tâm linh rừng, tín ngưỡng rừng, tập tục rừng. Một hệ sinh thái trầm tích, ghi đậm dấu ấn lịch sử dân tộc tạo thành một dãy dải non sông gấm vóc. Hồn đại ngàn hòa quyện hồn lịch sử dân tộc!
Hệ sinh thái rừng thì đa tầng, nhưng con người thường chỉ quen nhìn riêng rẽ từng tầng và chỉ mới khai thác giá trị từng tầng riêng lẻ. Một khi khai thác giá trị từng tầng riêng rẽ thì sẽ không tránh khỏi xung đột lợi ích, thậm chí tranh giành để được hưởng lợi nhiều nhất có thể.
Có người chỉ nhìn giá trị rừng là khai thác những loài cây lấy gỗ. Có người nhìn giá trị rừng là lâm sản ngoài gỗ với các loài thảo mộc, dược liệu. Có người nhìn giá trị sinh cảnh rừng với nguồn thu từ du lịch sinh thái và dịch vụ môi trường. Có người nhìn giá trị rừng là khả năng hấp thụ khí nhà kính với nguồn thu từ tín chỉ carbon. Khi chúng ta nhìn vào một thứ, vô hình trung, chúng ta sẽ bỏ qua nhiều thứ khác đôi khi giá trị còn cao hơn nhiều lần.
Hệ sinh thái rừng đang đối mặt với tình trạng mất cân bằng do cách quản lý sử dụng và khai thác đơn tầng, đơn giá trị. Giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng không phải là con số cộng từ từng tầng giá trị riêng rẽ mà là cấp số nhân nếu nhìn rừng như một cấu trúc tổng thể, hài hòa và đa tầng. Lợi ích của tầng này lại tạo ra giá trị tương hỗ cho tầng khác.
Có một câu nói hay: “Những gì chúng ta đang làm với các khu rừng chỉ là một tấm gương phản chiếu những gì chúng ta đang làm cho chính mình và cho nhau”. Đây chính là lúc chúng ta cùng nhau phát huy giá trị đa dụng của rừng và truyền cảm hứng cho nhau về cách tiếp cận, cách làm sáng tạo để khai thác những giá trị đó.
Giá trị đa dụng của hệ sinh thái rừng cần được nhìn dưới góc độ kinh tế đa tầng. Mỗi tầng có những con người kinh tế tối ưu hóa giá trị. Tuy nhiên, trong thực tế luôn tồn tại “3 trong 1” trong mỗi con người: “con người kinh tế” biết tối đa hóa lợi nhuận, “con người môi trường” với tình yêu thiên nhiên, “con người xã hội” với tình yêu cộng đồng.
Đôi khi do chỉ nhìn giá trị ngắn hạn, con người có xu hướng chỉ tìm kiếm lợi ích kinh tế mà xem nhẹ lợi ích môi trường và xã hội. Làm sao để khơi gợi, phát huy bản năng gốc, tổng hòa các tiềm năng của con người “3 trong 1” sẽ là yếu tố quyết định dẫn đến sự thành công ở mỗi người, mỗi tổ chức, mỗi doanh nghiệp và sẽ cùng nhau kiến tạo phúc lợi rừng cho toàn xã hội.
Ngày nay, thương hiệu doanh nghiệp ngoài chất lượng sản phẩm, dịch vụ, còn được đo lường bằng nền tảng văn hóa, trách nhiệm môi trường và xã hội. Những trách nhiệm đó sẽ trở thành lợi thế trong cạnh tranh và thu hút sự quan tâm của đối tác, khách hàng. Những trách nhiệm đó còn là cơ sở đánh giá đạo đức kinh doanh của một doanh nghiệp.
Đạo đức nói cho đơn giản là sự tử tế: tử tế với thiên nhiên, tử tế với con người và tử tế với chính mình. Tử tế với thiên nhiên là không làm tổn thương môi trường, biết chăm sóc, vun trồng, nuôi dưỡng cho rừng.